Kỹ thuật xã hội đã trở thành một trong những mối đe dọa nguy hiểm nhất trong lĩnh vực crypto hiện nay. Năm 2024, các nạn nhân đã báo cáo tổn thất hơn 6,5 tỷ đô la do các vụ lừa đảo đầu tư – nhiều hơn bất kỳ loại tội phạm mạng nào khác, theo Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Mạng của FBI. Và chỉ trong một tuần vào tháng 5 năm 2025, nhà điều tra on-chain ZachXBT đã phát hiện thêm 45 triệu đô la bị đánh cắp từ người dùng Coinbase thông qua các trò lừa đảo kỹ thuật xã hội. Đồng thời, kẻ tấn công ngày càng sử dụng AI để tự động hóa phishing trên diện rộng, tạo ra âm thanh deepfake mạo danh nhân viên hỗ trợ, và thiết kế các website lừa đảo siêu thuyết phục—khiến kỹ thuật xã hội trở nên nguy hiểm hơn bao giờ hết. Không giống như các khai thác kỹ thuật, kỹ thuật xã hội đánh vào sự tin tưởng và cảm xúc của con người, do đó cực kỳ hiệu quả.
Các vụ gian lận mạng năm 2024 | Nguồn: FBI
Điều khiến các cuộc tấn công này đặc biệt nguy hiểm trong lĩnh vực crypto là tính không thể đảo ngược của giao dịch blockchain. Một khi bạn chấp thuận giao dịch hoặc tiết lộ cụm từ khôi phục (seed phrase), sẽ không có cơ quan trung gian nào có thể đảo ngược hậu quả. Gánh nặng nằm hoàn toàn ở bạn: sự cảnh giác và nghi ngờ là phòng tuyến tốt nhất trước những kẻ lừa đảo sử dụng nỗi sợ, sự khẩn cấp, AI cá nhân hóa và lời hứa “lợi nhuận dễ dàng” để khiến bạn tự giao quyền kiểm soát tài sản.
Kỹ Thuật Xã Hội Là Gì?
Về bản chất, kỹ thuật xã hội là “đăng tải nội dung đánh lừa người dùng thực hiện một hành động mà họ chỉ làm với các thực thể đáng tin cậy, chẳng hạn như tiết lộ thông tin bí mật, tải xuống phần mềm không mong muốn hoặc độc hại, phishing, hoặc dụ dỗ.” Nói cách khác, nó thao túng tâm lý con người thay vì khai thác lỗ hổng phần mềm.
Tấn công truyền thống nhắm vào lỗi phần mềm, chẳng hạn như tràn bộ đệm, máy chủ cấu hình sai, hoặc lỗi zero-day. Ngược lại, kỹ thuật xã hội biến yếu tố con người thành mắt xích yếu nhất. Kẻ tấn công giả danh người đáng tin cậy, tạo ra các thông điệp khẩn cấp, và lợi dụng thiên kiến nhận thức như sợ hãi và lòng tham để vượt qua cả các hàng rào kỹ thuật mạnh nhất. Hiểu rõ sự khác biệt này là điều quan trọng: không bản kiểm tra mã hay tường lửa nào có thể ngăn được một chiêu lừa được thiết kế khéo léo để bạn tự giao khóa ví hoặc tài sản.
Các Ví Dụ Thực Tế Gần Đây Về Tấn Công Kỹ Thuật Xã Hội Trong Crypto
Trước khi tìm hiểu các cách phòng tránh, hãy xem một số ví dụ thực tế cho thấy kỹ thuật xã hội trong crypto gây thiệt hại rộng lớn như thế nào. Những vụ việc này cho thấy chiến thuật táo bạo của kẻ lừa đảo và khoản tổn thất khổng lồ mà người dùng không cảnh giác phải chịu.
1. Coinbase Bị Lừa Trên 45 Triệu Đô Trong Một Tuần
Vào đầu tháng 5 năm 2025, nhà điều tra blockchain ZachXBT đã phát hiện 45 triệu đô la bị đánh cắp từ người dùng Coinbase chỉ trong vòng 7 ngày, tất cả đều qua các thủ đoạn kỹ thuật xã hội như liên kết phishing và tin nhắn giả danh hỗ trợ. Anh ấy đã chia sẻ thông tin này qua kênh Telegram. Khoản lỗ này nâng tổng thiệt hại hàng năm trên nền tảng lên hơn 300 triệu đô.
ZachXBT phát hiện hơn 45 triệu đô la bị mất bởi người dùng Coinbase | Nguồn: Cointelegraph
2. Vụ Cướp Bybit: 1,5 Tỷ Đô Bị Đánh Cắp Trong Một Giao Dịch
Ngày 21 tháng 2 năm 2025, Bybit trở thành nạn nhân của vụ trộm crypto lớn nhất trong lịch sử khi kẻ tấn công rút khoảng 401.000 ETH (trị giá khoảng 1,5 tỷ đô tại thời điểm đó) trong một đợt chuyển tiền từ ví lạnh sang ví nóng. Thay vì tấn công mã, tin tặc sử dụng phishing tinh vi và kỹ thuật xã hội để lừa các người ký đa chữ ký (multisig) phê duyệt giao dịch độc hại. Vụ việc này cho thấy ngay cả ví lạnh hoặc hệ thống multisig cũng không an toàn nếu quy trình con người bị khai thác.
Tổng quan về vụ hack Bybit | Nguồn: Anchain.ai
3. Lừa Đảo “Mổ Heo” Bùng Nổ: 9,9 Tỷ Đô Năm 2024
Lừa đảo “mổ heo”, nơi kẻ tấn công xây dựng lòng tin trong thời gian dài trước khi dụ nạn nhân đầu tư vào các dự án giả, đã mang lại ít nhất 9,9 tỷ đô doanh thu lừa đảo on-chain trong năm 2024, tăng 40% so với năm trước, theo Chainalysis. Những kẻ lừa đảo đang tận dụng AI và các chiến thuật chuyên nghiệp hóa để mở rộng quy mô hoạt động.
4. Cảnh Báo Từ FBI: 6,5 Tỷ Đô Mất Vì Lừa Đảo Đầu Tư Crypto
Báo cáo Tội phạm Mạng năm 2024 của FBI cho thấy các nạn nhân đầu tư crypto đã báo cáo thiệt hại vượt quá 6,5 tỷ đô—cao hơn bất kỳ loại tội phạm mạng nào khác. Phishing và giả mạo là hai hình thức khiếu nại hàng đầu, nhấn mạnh việc kỹ thuật xã hội vẫn là phương thức tấn công phổ biến nhất đối với người dùng crypto.
Cách Mà Một Vụ Lừa Đảo Kỹ Thuật Xã Hội Diễn Ra
Quy trình tấn công kỹ thuật xã hội | Nguồn: ArcticWolf
Lừa đảo kỹ thuật xã hội trong crypto gần như luôn tuân theo một kịch bản quen thuộc. Hiểu từng giai đoạn sẽ giúp bạn nhận ra dấu hiệu sớm và tránh bẫy.
1. Thiết Lập: Tìm Mục Tiêu
Kẻ lừa đảo ẩn náu trên X, Telegram, Discord và các nền tảng xã hội khác để tìm con mồi tiềm năng. Họ tìm người mới hỏi xin trợ giúp, người khoe lợi nhuận lớn, người tham gia airdrop hoặc vô tình chia sẻ địa chỉ ví (wallet) hay email. Càng có nhiều thông tin công khai, màn đóng giả càng thuyết phục.
2. Tiếp Cận: Tạo Lòng Tin
Sau đó, chúng liên hệ giả dạng nhân viên hỗ trợ của MetaMask hoặc BingX, người có ảnh hưởng, hoặc quản trị viên cộng đồng. Họ sao chép ảnh đại diện, điều chỉnh tên người dùng, và thậm chí thêm huy hiệu xác minh giả để giảm sự đề phòng. Bạn bắt đầu nghĩ mình đang trò chuyện với người thật.
3. Gài Bẫy: Tạo Sự Cấp Bách hoặc Sợ Hãi
Khi lòng tin được xây dựng, kẻ lừa đảo sẽ đánh vào cảm xúc. Bạn có thể nhận tin nhắn như: “Ví của bạn sẽ bị khóa trong 10 phút nữa!” hoặc “Airdrop độc quyền sắp hết hạn trong 5 phút - hành động ngay!” Sự sợ hãi mất mát và FOMO (nỗi sợ bị bỏ lỡ) khiến bạn hành động trước khi kịp suy nghĩ.
4. Yêu Cầu: Lấy Thông Tin Bí Mật
Đây là bước quyết định. Bạn sẽ bị yêu cầu cung cấp seed phrase hoặc khóa riêng (private key) “để xác minh”, nhấn vào một trang web giống sàn giao dịch, hoặc phê duyệt một hợp đồng thông minh (smart contract) trông vô hại. Tất cả những gì trông như một bước nhỏ, thực chất lại trao toàn quyền ví của bạn cho kẻ xấu.
5. Đánh Cắp: Rút Tiền & Rửa Tiền
Khi có được thông tin đăng nhập hoặc sự phê duyệt, kẻ tấn công sẽ rút sạch ví của bạn rất nhanh. Thường thì tài sản được đổi sang coin ẩn danh như Monero, sau đó chuyển qua dịch vụ trộn coin hoặc các sàn nhỏ, khiến việc truy vết gần như không thể. Nạn nhân thường chỉ phát hiện khi mọi chuyện đã quá muộn.
Hiểu được các giai đoạn này sẽ giúp bạn sớm nhận ra nguy hiểm và chặn đứng một vụ tấn công kỹ thuật xã hội trước khi nó kịp xảy ra.
Tại Sao Người Dùng Tiền Mã Hóa Là Mục Tiêu Hàng Đầu Của Các Cuộc Tấn Công Kỹ Thuật Xã Hội?
Với sự phát triển nhanh chóng của tiền mã hóa, Bitcoin đạt mức cao kỷ lục mới và tổng vốn hóa thị trường vượt mốc 3.25 nghìn tỷ USD, hiện có một lượng tiền khổng lồ đang lưu thông trên các mạng blockchain. Kẻ lừa đảo cũng đang tận dụng sự bùng nổ này (và sự thiếu kinh nghiệm của nhiều người dùng) để khai thác các điểm yếu sau:
1. Giao Dịch Không Thể Đảo Ngược Trên Mạng Blockchain: Trên hầu hết các blockchain, một khi bạn chấp thuận giao dịch, bạn không thể hoàn tác. Chỉ cần một cú nhấp chuột sai—ví dụ như phê duyệt một hợp đồng độc hại hoặc gửi tiền đến địa chỉ lừa đảo—là bạn có thể mất toàn bộ tài sản. Không có “hoàn tiền” hay ngân hàng trung ương để khiếu nại.
2. Bản Chất Phi Tập Trung Của Blockchain: Thiết kế phi tập trung của tiền mã hóa là con dao hai lưỡi. Không có cơ quan trung ương, không ai có thể đóng băng hay thu hồi tài sản bị đánh cắp. Kẻ gian biết rõ điều này và lợi dụng thực tế rằng một khi tiền rời khỏi ví của bạn, bạn hoàn toàn đơn độc.
3. Lòng Tham và Sự Liều Lĩnh: Khả năng kiếm được lợi nhuận khổng lồ trong thời gian ngắn thu hút nhiều người đến với tiền mã hóa. Kẻ lừa đảo khai thác lòng tham và FOMO (nỗi sợ bị bỏ lỡ), đưa ra các “ưu đãi độc quyền” hoặc cơ hội “nội gián”. Khi bạn đang đuổi theo lợi nhuận nhanh chóng, rất dễ để bỏ qua những dấu hiệu cảnh báo.
4. Thiếu Kiến Thức: Nhiều người mới không có kiến thức cơ bản về bảo mật. Họ có thể không hiểu về cụm từ khóa phục hồi, URL giả mạo, hoặc tầm quan trọng của xác thực hai yếu tố. Kẻ lừa đảo lợi dụng sự thiếu hiểu biết này để nhắm vào những người không có thói quen phòng ngừa.
Các Hình Thức Lừa Đảo Kỹ Thuật Xã Hội Trong Tiền Mã Hóa Phổ Biến Nhất Là Gì?
Tiếp theo, chúng ta sẽ khám phá các yếu tố chính khiến bạn dễ bị tổn thương và những chiến thuật phổ biến mà kẻ gian sử dụng để khai thác điểm yếu của bạn.
1. Lừa Đảo Phishing: Kẻ gian tạo ra ứng dụng ví hoặc trang giao dịch giả mạo giống hệt bản thật. Bạn nhập cụm từ khôi phục hoặc khóa riêng tư và vô tình giao toàn bộ số dư của mình. Ví dụ, một pop-up MetaMask giả có thể đánh lừa bạn cung cấp cụm từ phục hồi.
2. Mạo Danh: Kẻ tấn công giả danh nhân viên hỗ trợ, người ảnh hưởng hoặc thậm chí là bạn bè. Họ sao chép ảnh đại diện và tên người dùng, sau đó gửi tin nhắn khẩn cấp. Một nhân viên “hỗ trợ BingX” giả mạo có thể nói rằng tài khoản bạn bị xâm phạm và yêu cầu thông tin đăng nhập.
3. Lừa Đảo Tặng Quà: “Gửi 1 ETH, bạn sẽ nhận lại 2 ETH!” Các chiêu trò rug pull kinh điển này hứa hẹn “tiền miễn phí”. Khi bạn gửi ETH để nhận “quà”, kẻ gian biến mất cùng với tiền của bạn.
4. Tình Ái và “Chăn Heo”: Trong các trò lừa dài hạn, kẻ gian xây dựng lòng tin trong nhiều tuần hoặc tháng. Họ giả vờ yêu đương hoặc kết bạn, sau đó giới thiệu một “cơ hội đầu tư không thể bỏ lỡ”. Nạn nhân thường gửi một khoản lớn trước khi nhận ra mình bị lừa.
5. Nền Tảng Đầu Tư Giả Mạo: Những kẻ lừa đảo sao chép bảng điều khiển của DeFi hoặc tạo trang staking giả, hứa hẹn lãi suất không tưởng. Bạn gửi token vào, thấy “số dư” tăng dần, nhưng khi muốn rút thì không thể rút được một satoshi nào.
Tất cả các trò lừa này đều dựa vào thao túng tâm lý. Bằng cách hiểu cách chúng hoạt động, bạn có thể nhận ra dấu hiệu cảnh báo và bảo vệ tiền mã hóa của mình.
Cách Bảo Vệ Bản Thân Trước Các Cuộc Tấn Công Kỹ Thuật Xã Hội
Cách ngăn chặn tấn công kỹ thuật xã hội | Nguồn: keepnet
Bảo vệ bản thân khỏi các cuộc tấn công kỹ thuật xã hội không đòi hỏi kỹ năng công nghệ cao—chỉ cần duy trì những thói quen đơn giản và nhất quán là đã có thể ngăn chặn hầu hết các trò lừa đảo. Dưới đây là 5 bước thực tiễn bạn có thể bắt đầu ngay hôm nay để bảo vệ tài sản tiền mã hóa của mình.
1. Cảnh Giác Với Những Liên Hệ Không Mong Muốn: Hãy cẩn trọng với bất kỳ tin nhắn bất ngờ nào, dù là trên X, Telegram, email hay SMS. Nếu ai đó tự xưng là “Hỗ trợ BingX” và nói bạn có “vấn đề bảo mật”, đừng nhấp vào liên kết của họ. Thay vào đó, hãy mở trình duyệt và truy cập trang chính thức của BingX để kiểm tra.
2. Bật Xác Thực Hai Yếu Tố (2FA): Luôn kích hoạt 2FA cho tài khoản ví và sàn giao dịch của bạn, tốt nhất là sử dụng khóa cứng (như YubiKey) hoặc ứng dụng xác thực (Google Authenticator, Authy). Như vậy, kể cả khi kẻ gian lấy được mật khẩu của bạn, họ vẫn không thể đăng nhập nếu không có bước xác minh thứ hai.
3. Kiểm Tra URL Trước Khi Nhấp: Di chuột qua mỗi liên kết để xem URL thật trước khi nhấp. Hãy đánh dấu các trang đăng nhập chính thức của ví và sàn để tránh trang giả mạo. Ví dụ, một trang MetaMask giả có thể là “metamask-login[.]com” thay vì “metamask[.]io”. Luôn kiểm tra kỹ lỗi chính tả.
4. Dùng Ví Cứng Để Lưu Trữ Dài Hạn: Hãy giữ phần lớn tài sản trong ví lạnh như Ledger, Trezor, nơi khóa riêng tư được lưu trữ ngoại tuyến. Chỉ chuyển số nhỏ sang ví mềm khi cần thiết. Ngay cả khi bạn vô tình phê duyệt hợp đồng độc hại trên máy tính, kẻ gian cũng không thể rút tài sản khỏi ví cứng.
5. Cập Nhật Phần Mềm & Firmware Định Kỳ: Luôn cập nhật ví, ứng dụng và thiết bị của bạn với các bản vá bảo mật mới nhất. Các nhà phát triển phát hành bản sửa lỗi cho các lỗ hổng mới—bỏ qua chúng giống như để cửa nhà mở toang.
6. Liên Tục Cập Nhật Kiến Thức: Theo dõi các blog bảo mật uy tín (như Krebs on Security, NIST) và cảnh báo chính thức từ sàn. Thường xuyên xem lại hướng dẫn phát hiện lừa đảo, phishing, baiting... Bạn cũng có thể theo dõi Học Viện BingX để nắm bắt xu hướng lừa đảo mới và biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Chỉ với những thói quen đơn giản này, bạn đã có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ trở thành nạn nhân của kỹ thuật xã hội. Trong thế giới phi tập trung, kiến thức và sự cảnh giác là những công cụ phòng vệ mạnh mẽ nhất của bạn.
Kết Luận
Trong thế giới phi tập trung của tiền mã hóa, “tường lửa con người” là tài sản mạnh nhất của bạn. Hãy luôn cảnh giác với yêu cầu lạ, xác minh mọi liên kết và trang đăng nhập, học hỏi liên tục về các chiêu trò lừa đảo. Hãy nhớ: nếu điều gì đó nghe có vẻ quá tốt để là thật, thì rất có thể đó là lừa đảo. Kết hợp thói quen cảnh giác này với công cụ bảo mật như 2FA, ví lạnh và cập nhật phần mềm thường xuyên, bạn sẽ sẵn sàng tham gia thế giới tiền mã hóa một cách an toàn.
Bài Viết Liên Quan
1. Lừa Đảo và Tấn Công Trong Tiền Mã Hóa: Cách Phòng Tránh
2. Hướng Dẫn Chống Lừa Đảo | Cách Nhận Biết, Báo Cáo và Phòng Tránh Lừa Đảo Người Quen
3. Bạn Đã Bảo Vệ Bản Thân Trước Các Trò Lừa Đảo Chưa?
4. Tiền Mã Hóa và Lừa Đảo: Vai Trò Của Giáo Dục Tài Chính
5. Tấn Công Tiền Mã Hóa: Làm Sao Để Không Bị Hacker Đánh Cắp Tài Sản?